ستاره شناسان مى گويند كه مقدار انرژى آزاد شده از انفجار سطحى يك ستاره نوترونى در سوى ديگر كهكشان راه شيرى در فاصله 50 هزار سال نورى زمين، آنها را به حيرت افكنده است.تلالو ناشى از اين انفجار در روز 27 دسامبر چنان قدرتمند بود كه از سطح ماه منعكس شد و جو زمين را روشن كرد. اين انفجار در سطح «اس جى آر 20-1806» كه يك نوع ستاره نوترونى ابر مغناطيسى و كاملاً غيرعادى است روى داد.اخترشناسان مى گويند اگر اين انفجار در فاصله 10 سال نورى زمين روى داده بود، احتمالاً باعث انقراض انبوه موجودات زنده مى شد.دكتر راب فندر، از دانشگاه ساتهمپتون در بريتانيا به بى بى سى گفت: «به حساب ما اين احتمالاً بزرگترين انفجارى است كه بشر از زمانى كه يوهانس كپلر ابرنواخترش را در سال 1604 كشف كرد شاهد آن است.»وى افزود: «اين رويدادى است كه تنها يك بار در زندگى بشر روى مى دهد. ما شاهد شيئى به قطر تنها 20 كيلومتر در سوى ديگر كهكشان خود بوده ايم كه تنها در يك دهم ثانيه مقدارى انرژى آزاد كرده است كه خورشيد نمى تواند طى 100 هزار سال توليد كند.»

چرخش سريع

اين رويداد آشكارگرهاى (detector) تعبيه شده به روى تلسكوپ هاى فضايى، مانند آشكارگر رصدخانه فضايى «سوئيفت» (Swift) كه به تازگى به فضا پرتاب شده است را در پرتوهاى گاما غرق كرد. اين تلسكوپ اخيراً در مدار زمين قرار داده شد تا انفجارهاى اشعه گاما را رديابى و تحليل كند. انفجارهاى اشعه گاما (Gamma-ray bursts) تلالو ناگهانى اما بسيار فرار پرتوهاى گاما هستند.شدت انفجار ثبت شده توسط تلسكوپ «سوئيفت» و ساير تلسكوپ ها در ماه دسامبر چنان شديد بود كه دانشمندان از وصف آن عاجز مانده اند.اكنون بيست موسسه از سراسر جهان مشتركاً سرگرم پژوهش درباره آن هستند و قرار است دو عدد از اين تيم ها يافته هاى خود را در شماره آتى مجله «نيچر» گزارش كنند.تيم هاى محققان مى گويند توانسته اند رد اين رويداد را تا «اس جى آر 20-1806» دنبال كنند.اين شىء كه به طور خالص از نوترون ها تشكيل شده است، باقى مانده هسته فرو پاشيده چيزى است كه زمانى يك ستاره غول پيكر بود.با اين حال قطر اين هسته اكنون تنها 20 كيلومتر است و با چنان سرعتى مى چرخد كه هر 5/7 ثانيه يك دور را كامل مى كند.دكتر فندر توضيح مى دهد: «اين شىء داراى يك ميدان مغناطيسى بى نهايت قدرتمند است و اين ميدان مغناطيسى نوعى ساختمان ايجاد مى كند كه اكنون طى اين رويداد (انفجار سطحى) تحت يك بازآرايى قرار گرفته است. اين حادثه اى است كه گاهى «ستاره لرزه» توصيف مى شود كه در ستاره نوترونى معادل يك زمين لرزه است.»

تداوم درخشش

«اس جى آر 20-1806» در صورت فلكى قوس يا كمان (Sagittarius) و در آن سوى مركز كهكشان راه شيرى قرار دارد، بنابراين در فاصله اى ايمن از زمين واقع شده است.دكتر برايان گانسلر از مركز اختر فيزيك هاروارد- اسميتسونين كه نويسنده اصلى يكى از مقالاتى است كه قرار است در نيچر چاپ شود مى گويد: «اگر اين حادثه در فاصله 10 سال نورى زمين روى داده بود، به شدت به جو زمين صدمه مى زد و احتمالاً باعث يك انقراض انبوه مى شد. خوشبختانه هيچ مگنتارى (ستاره نوترونى) در اطراف ما وجود ندارد.»فوران شديد اوليه پرتوهاى گاما ناشى از اين رويداد به سرعت فروكش كرد، اما درخشش پستاب هاى آن در طول موج هاى راديويى بلندتر همچنان ادامه دارد.

BBC